[460] Επετειακό αφιέρωμα: 21 Μαρτίου 2014. Οκτώ χρόνια χωρίς τον Τάσο Μητσόπουλο.

Ο Τάσος Μητσόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1965. Γονείς του ο Άρης Μητσόπουλος, αξιωματικός του ελληνικού στρατού και η Ελέγκω, το γένος Ευάγγελου Μούσκου από τη Λάρνακα. Απέκτησαν 2 παιδιά τον Τάσο και την Ευαγγελία, η οποία σήμερα εργάζεται στις Βρυξέλλες.

Το οικογενειακό του υπόβαθρο είναι έντονα πολιτικό. Ο προπάππος και ο παππούς του Ευάγγελος Μούσκος ήταν πολιτευτές στα κομματικά και δημοτικά πράγματα της Λάρνακας. Ο παππούς του Τάσος, από την πλευρά του πατέρα του, ήταν στέλεχος της Εθνικής Αντίστασης κατά των Γερμανών και παρασημοφορήθηκε για τη δράση του. Ο δε πατέρας του ήταν υποψήφιος βουλευτής στην Ελλάδα.

Το δημοτικό σχολείο το τέλειωσε στην Αθήνα. Στην ηλικία των 14 χρονών η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη Λάρνακα, στο πατρικό της οδού Αρμενικής Εκκλησίας και ο Τάσος εγγράφεται στην Β’ Τάξη του Παγκυπρίου Λυκείου. Υπήρξε Άριστος μαθητής. Έγραφε τις ενδοσχολικές ομιλίες του διευθυντή του, αφού κατείχε άψογα (χωρίς ψεγάδι) την Ελληνική (πληροφορία από τον εξάδελφό του Ευάγγελο Μούσκο).

Η πορεία του ξεκίνησε όντας φοιτητής στη Νομική Αθηνών. Η ανέλιξή του, προϊόν προσωπικής αξίας, υπήρξε εκπληκτική. Επιγραμματικά: Αντιπρόεδρος και γενικός γραμματέας της Νεολαίας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Σύμβουλος του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας, κατόπιν εισήγησης της υφυπουργού Εξωτερικών, αείμνηστης Βιργινίας Τσουδερού. Από το 1993 έως το 1995 διετέλεσε διευθυντής του γραφείου του Δημήτρη Αβραμόπουλου. Διευθυντής του γραφείου του Νίκου Αναστασιάδη και εκπρόσωπος τύπου του ΔΗΣΥ. Από το 1999 έως το 2008 ήταν Εκπρόσωπος Τύπου του ΔΗΣΥ. Επίτροπος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και γραμματέας Πολιτικού Σχεδιασμού του κόμματος. Επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Μέσης Ανατολής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου και του Πολιτικού Γραφείου του ΔΗΣΥ. Βουλευτής Λάρνακας το 2006 και το 2011.

Την 1η Μαρτίου 2013 διορίστηκε Υπουργός Συγκοινωνιών και Έργων στην κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη. Στις 14 Μαρτίου 2014 μετακινήθηκε στο Υπουργείο Άμυνας. Λίγες μέρες μετά, στις 21 Μαρτίου 2014, υπέστη ρήξη εγκεφαλικού ανευρύσματος. Υπέκυψε την επόμενη μέρα.

Ο Τάσος Μητσόπουλος υπήρξε υπόδειγμα πολιτικού ανδρός Ηθικός, ευθύς, ευγενής, επαρκής, ήπιος, αφανάτιστος, ανοικτός στην αντίθετη άποψη. Ανέβασε πολύ την πήχη της πολιτικής. Η οικογένειά του και η Λάρνακα είναι υπερήφανοι γι αυτόν.

Θα σταθώ στο ήπιο του χαρακτήρα του. Ουδέποτε στις πολιτικές συζητήσεις ανέβασε τον τόνο της φωνής του. Ουδέποτε ανέχθηκε να αποτελέσει μέρος κοκορομαχιών. Όλοι τον σέβονταν, πολιτικοί φίλοι και αντίπαλοι.

Σε συνέντευξή του τον ρώτησε η δημοσιογράφος, να της πει ποιον αντίπαλο εκτιμά. Ο Τάσος απάντησε: «… για να αποδώσω σε κάποιον την ιδιότητα του αντιπάλου, κάτι που σπάνια κάνω, πρέπει προηγουμένως βαθύτατα να τον εκτιμήσω για το ήθος, τη συγκρότηση και την ποιότητα του χαρακτήρα του»

Ας είναι αιωνία η μνήμη του.

Φωτογραφία: περ. PRIMA.

[459] «Κυπριακές Ιατρικές Λέξεις» του Δρος Μάριου Κυριαζή.

Όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να το αποκτήσουν ΔΩΡΕΑΝ. Θα το βρουν στο Ιατρικό Μουσείο Κυριαζή στην οδό Καραολή και Δημητρίου 35 στη Λάρνακα, αρκεί να τηλεφωνήσουν στον αριθμό 97606424 ή να το παραλάβουν άμεσα κατά την επίσκεψή τους στο Μουσείο. Η είσοδος στο Μουσείου είναι ΕΛΕΥΘΕΡΗ.

Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα έκδοση που περιλαμβάνει 1200 λέξεις της Ιατρικής στην Κυπριακή διάλεκτο. Το βιβλίο επιμελήθηκε ο Γλωσσολόγος Δρ Γιώργος Β. Γεωργίου, και την έκδοση οι «Εκδόσεις Ηλία Επιφανίου». Πρώτη έκδοση: 2019. Δεύτερη έκδοση: 2021. Σελίδες: 186.

Στο οπισθόφύλλο του βιβλίου ο συγγραφέας εξηγεί τους λόγους που τον ώθησαν σ’ αυτη την πρωτότυπη και χρήσιμη έκδοση για όσους ενδιαφέρονται για την πλούσια Κυπριακή διάλεκτο και μάλιστα στον τομέα της Ιατρικής.

[458] Ο νεαρός ποιητής Χριστόδουλος Λοϊζίδης που έφυγε πρόωρα.

Ο Χριστόδουλος γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1971. Υπήρξε ένα χαρισματικό πλάσμα, με ιδιαίτερη αδυναμία στη γη, τα άνθη και τα φυτά. Την αγάπη του αυτή την κληρονόμησε απ’ τον πατέρα του. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως παιδί, όλο το χαρτζιλίκι του το ξόδευε στην αγορά φυτών και λουλουδιών. Ο ευγενικός χαράκτηράς του βρήκε διέξοδο στην ποίηση. Σημαιοφόρος στο Λύκειο Αρχ. Μακαρίου του Γ΄, και άριστος φοιτητής και πτυχιούχος με μεταπτυχιακό τίτλο του Πανεπιστήμιου του Birmingham στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Εργάστηκε σε πολυεθνική εταιρεία Πετρελαιοειδών ενώ παράλληλα δημιούργησε δύο επιχειρήσεις στο τομέα των φυτών και των λουλουδιών.

Ο Χριστόδουλος έφυγε αναπάντεχα στις 6.11.2011 την ώρα που περιποιόταν τον κήπο του. Άφησε πίσω του πολλή αγάπη, ανείπωτο πόνο στους δικούς του και μια ανέκδοτη ποιητική συλλογή, η οποία κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του από τη μητέρα του Μαρούλα Χαραλάμπους – Λοϊζίδου και την αδελφή του Χρυσάνθη Λοϊζίδου με τον συμβολικό τίτλο «Στο τέλος του κύκλου». Το ομώνυμο ποίημα στην παρούσα ανάρτηση είναι το τελευταίο της συλλογής.

Ο Χριστόδουλος γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1971. Υπήρξε ένα χαρισματικό πλάσμα, με ιδιαίτερη αδυναμία στη γη, τα άνθη και τα φυτά. Την αγάπη του αυτή την κληρονόμησε απ’ τον πατέρα του. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως παιδί, όλο το χαρτζιλίκι του το ξόδευε στην αγορά φυτών και λουλουδιών. Ο ευγενικός χαράκτηράς του βρήκε διέξοδο στην ποίηση. Σημαιοφόρος στο Λύκειο Αρχ. Μακαρίου του Γ΄, και άριστος φοιτητής και πτυχιούχος με μεταπτυχιακό τίτλο του Πανεπιστήμιου του Birmingham στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Εργάστηκε σε πολυεθνική εταιρεία Πετρελαιοειδών ενώ παράλληλα δημιούργησε δύο επιχειρήσεις στο τομέα των φυτών και των λουλουδιών.

Ο Χριστόδουλος έφυγε αναπάντεχα στις 6.11.2011 την ώρα που περιποιόταν τον κήπο του. Άφησε πίσω του πολλή αγάπη, ανείπωτο πόνο στους δικούς του και μια ανέκδοτη ποιητική συλλογή, η οποία κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του από τη μητέρα του Μαρούλα Χαραλάμπους – Λοϊζίδου και την αδελφή του Χρυσάνθη Λοϊζίδου με τον συμβολικό τίτλο «Στο τέλος του κύκλου». Το ομώνυμο ποίημα στην παρούσα ανάρτηση είναι το τελευταίο της συλλογής.

Του Γλαύκου Γεωργιάδη δημοσιευμένο στις «ΣΚΑΛΙΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ»

[457] Το ιστορικό του παρά τη Δεκέλεια εστιατορίου «ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ»

Το 1961 ο Βασίλης Σαββόπουλος και ο γιος του Μίκης Σαββόπουλος από την Κυθρέα ξεκίνησαν να κτίζουν σε ιδιόκτητο τεμάχιο γης παρά τη Βρετανική Βάση Δεκελείας το περιώνυμο κέντρο «Σαββόπουλος». Τα σχέδια εκπόνησε ο γιος του Βασίλη, αρχιτέκτονας Αντρέας Σαββόπουλος. Το έργο ανέλαβε η εταιρία Ιωάννου και Παρασκευαΐδη. Το ανώγειο της διώροφης οικοδομής χρησιμοποιήθηκε ως οικογενειακή κατοικία. Έναν περίπου χρόνο πριν, ο Σαββόπουλος λειτούργησε ένα πρόχειρο ξύλινο υποστατικό ως κέντρο, 100 περίπου μέτρα ανατολικά του μετέπειτα κτηρίου.

Το ερειπωμένο κτήριο όπως είναι σήμερα με τη μεγάλη σάλα προς τη θάλασσα. Δεξιά ο Μίκης Σαββόπουλος.

Μετά από 60 ολόκληρα χρόνια ο «Σαββόπουλος» στέκει ένας θλιβερός παραθαλάσσιος ερειπιώνας για να μας θυμίζει τα νιάτα μας. Γιατί στο στέκι αυτό γράφτηκαν λαμπρές σελίδες τότε που διακινούμασταν ως έφηβοι διασκεδαστές. Το φημισμένο κέντρο έδωσε στην περιοχή το όνομά του, ως τοπωνύμιο: «Περιοχή Σαββόπουλου». Η ιδέα του Βασίλη και του γιου του Μίκη Σαββόπουλου να επιλέξουν τον συγκεκριμένο χώρο ως οικογενειακό κέντρο ήταν παράτολμη αλλά πρωτοποριακή. Μακριά σχετικά από τη Λάρνακα, αλλά κοντά στη βάση Δεκέλεια και όχι πολύ μακριά από την Αμμόχωστο, ο «Σαββόπουλος» έγινε σύντομα ένα δημοφιλές στέκι που σύχναζαν οι Κύπριοι ακόμα και από τη Λευκωσία, στα πρώτα ευτυχισμένα χρόνια μετά την Ανεξαρτησία. Μια καθαρή πλαζ για τα καλοκαίρια, και ένας χώρος διασκέδασης με μουσική και χορό, με καλό φαγητό ή για ένα πέρασμα για πότο. Ένα κέντρο για όλα τα βαλάντια, από τους κοσμικούς κύκλους της εποχής μέχρι την νεολαία και τους απλούς ανθρώπους.

Η αρχιτεκτονική διαρρύθμιση του κτηρίου υπήρξε εντυπωσιακή. Διέθετε εστιατόριο μεγάλου εμβαδού με μενού πρωτοποριακό για την εποχή, μαζί με μια μεγάλη σάλα όπου οι θαμώνες μπορούσαν να χορέψουν τους μοντέρνους χορούς των δεκαετιών του 1960 και 1970. Η πλευρά της σάλας προς τη θάλασσα θύμιζε σαλόνι πλοίου με τα παράθυρα απ’ όλες τις πλευρές να επιτρέπουν απρόσκοπτη θέα στον Κόλπο της Λάρνακας.

Το 1974, γύρω στις 50 οικογένειες προσφύγων, φιλοξενήθηκαν για αρκετό διάστημα στο κέντρο. Στην οροφή του κτηρίου, στρατιώτες Γκούρκας των Βρετανικών Βάσεων, επάνδρωναν πολυβολείο (υπάρχουν σχετικές φωτογραφίες).

Ο Μίκης Σαββόπουλος πέθανε το 1983 και δυο χρόνια μετά ο πατέρας του Βασίλης. Μετά τον θάνατό τους το κτήριο πουλήθηκε και μετατράπηκε σε night club, μέχρι το 1992 που έκλεισε οριστικά.

Σήμερα το κέντρο μοιάζει με βομβαρδισμένο κτήριο. Το μόνο που διασώζεται είναι ένα τοπωνύμιο: Σαββόπουλος.

Φωτογραφία Μίκη Σαββόπουλου: Αρχείο Χάρη Σαββόπουλου

[456] Ο ιατρός Ιωάννης Κυμίσης

Ο Ιωάννης Κυμίσης, περιλαμβάνεται στην ομάδα εκείνων των εκλεκτών συμπολιτών μας ιατρών, της παλαιάς σχολής, που με τα πενιχρά μέσα που διέθεταν, με καθοδηγό τον Ιπποκράτειον Όρκο, έδωσαν αγώνες σε καιρούς δύσκολους, για να σώζουν ζωές. Η Κοινωνία των Πολιτών τους το αναγνωρίζει και πρέπον είναι να αναφερόμαστε σε αυτούς. Ένας εξ αυτών και ο γείτονάς μου, Ιωάννης Κυμίσης και ιδιαίτερα υπερήφανος, γιατί θα κάνω έστω και μικρή μνεία του σημαντικού του έργου.

Ο Ιωάννης Χαριλάου Κυμίσης, καταγόταν από το Δάλι. Γεννήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 1913 και εισήχθη στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το 1932 από όπου αποφοίτησε το 1938. Μετεκπαιδεύτηκε σε Πανεπιστημιακά νοσοκομεία της Αθήνας στην Παθολογία, την Παιδιατρική και στη Γυναικολογία-Μαιευτική.

Με τα σύννεφα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου να πυκνώνουν πάνω από την Ελλάδα, επέστρεψε στην γενέτειρά του και άνοιξε ιατρείο στο Δάλι. Το 1942, παντρεύτηκε την αγαπημένη του Αννίκα και μετακόμισαν στη Λάρνακα, όπου λειτούργησε ιατρείο στο ισόγειο του σπιτιού τους, εκεί στην οδό Αγίου Λαζάρου. Παράλληλα, διατήρησε το ιατρείο του στο Δάλι, όπου πήγαινε δυο φορές την εβδομάδα.

Ήταν σκαπανέας του εμβολιασμού και πρωτοπόρος στο θέμα του εμβολιασμού των παιδιών. Εγώ παιδί τότες, είχα την «εμπειρία» αυτών των εμβολιασμών, από τον ιατρό Κυμίση, που έπρεπε πρώτα να βάζει τη μεγάλη σύριγγα σε νερό αναβράζων και εγώ έντρομος να παρακολουθώ, την όλη διαδικασία! Και ο ιατρός, με ένα χαμόγελο να μου λέει. <Άντε βρε και σε νόμιζα για παλλικάρι> Και πριν τελειώσει τη φράση, εγώ…έτρωγα την ένεση και ο ιατρός ακόμη, χαμογελούσε!

Ήταν άριστος κλινικός ιατρός και αντιμετώπιζε περιστατικά που σπάνια συναντούμε σήμερα, όπως τυφοειδή πυρετό, τέτανο, αφροδίσια και δερματικά νοσήματα, των οποιων η αντιμετώπιση ήταν ιδιαίτερα δυσχερής γιατί η αντιβιοτική θεραπεία ευρισκόταν τότε στα σπάργανά της. Τότε δεν υπήρχε η υποδομή που υπάρχει σήμερα στα νοσοκομεία, με αποτέλεσμα περιστατικά που σήμερα θα παραπέμπονταν για νοσοκομειακή νοσηλεία, τότε αντιμετωπίζοντο στο σπίτι.

Διέθετε ειδική άδεια για παρασκευή και διάθεση φαρμάκων. Δίπλα από το ιατρείο του, ήταν το παρασκευαστήριό του, όπου κατασκεύαζε διάφορα φάρμακα και αλοιφές. Μια αλοιφή με δική του σύσταση, ήταν για το έγκαυμα και είχε θεαματικά αποτελέσματα, καθώς δεν άφηνε ουλή στο δέρμα.

Ήταν εργασιομανής και η πόρτα του ιατρείου του πάντοτε ανοικτή. Ήταν άνθρωπος ευχάριστος, κοινωνικός, χαρούμενος, ήσυχος, ιδιαίτερα ταπεινός, γλυκύς στους τρόπους, μελετηρός, λιτοδίαιτος. Με πολλή αγάπη, πρόσφερε τις υπηρεσίες του και βοηθούσε όποιον χρειαζόταν βοήθεια. Επίσης έσωσε πολλά παιδιά σε περιόδους δύσκολων επιδημιών. Μικρός εγώ, αντιμετώπιζα σοβαρό πρόβλημα με κρυοπαγήματα -χιονίστρες- που με ταλαιπωρούσαν. Η μητέρα μου απευθύνθηκε στον γείτονά μας τον ιατρό Κυμίση, ήμουν παρών που της είπε <Ελενίτσα, θα μελετήσω το πρόβλημα του Πανίκου και θα σου πω σύντομα τη θεραπεία>. Σε δυο μέρες, ο καλός ιατρός ήρθε στο σπίτι μας και με ένα πλατύ χαμόγελο μας ανήγγειλε. <Βρήκα το καλύτερο φάρμακο. Ο Πανίκος, θα πίνει πριν αρχίσει ο χειμώνας και μέχρι τον Απρίλιο μουρουνέλαιο. Το καλύτερο φάρμακο>! Η μητέρα μου τον ευχαρίστησε και αυτός δεν δέχθηκε πληρωμή. Η μητέρα μου όμως του έραψε με όλη της την χαρά, τρία υποκάμισα. Πράγματι, το μουρουνέλαιο με απάλλαξε από τις απαίσιες χιονίστρες! Όντας μετά από χρόνια, εγώ εκπαιδευτικός στην Ευρύχου, είχα μαθητές με παρόμοιο πρόβλημα. Τους προέτρεψαν να πίνουν μουρουνέλαιο. Μέχρι σήμερα, με ευχαριστούν. Ας είναι καλά ο ιατρός Κυμίσης!

Ο ταπεινός αυτός ιατρός, πέθανε το 2000 σε ηλικία 87 ετών. Πρέπον να κάμω και μνεία για την καλή του σύζυγο την Αννίκα, όπου στο σπίτι τους γινόταν Κύκλος Αγίας Γραφής. Ένας οίκος εμποτιμένος με ηθική, θρησκευτικές αρχές και χριστιανικά ιδεώδη. Με αυτά τα ιδεώδη, μεγάλωσαν και τα τέκνα τους, τον Παύλο, την Μαρία τον Μιχάλη. Σε αυτά τα τέκνα, απευθύνω τη βαθιά μου εκτίμηση σε αυτούς και τις οικογένειές τους. Ο Κύριος, ας δροσίζει τώρα τους κάλλιστους γονείς τους, σε πράσινα, δροσερά Λιβάδια.

Αφιέρωμα από τον Πάνο Σάββα στις «Σκαλιώτικες Αναδρομές»

[455] 66 χρόνια από τη θυσία του 7χρονου μαθητή Δημητράκη Δημητριάδη

Πριν 66 χρόνια, σαν σήμερα, στις 14 Μαρτίου του 1956, έπεφτε νεκρός από σφαίρα Άγγλου στρατιώτη, ο 7χρονος μαθητής της Αστικής Σχολής Καλογερά, Δημητράκης Δημητριάδης, ο νεαρότερος σε ηλικία μάρτυρας της ΕΟΚΑ. Συμμετείχε μαζί με άλλους μαθητές Μέσης και Δημοτικής Εκπαίδευσης σε διαδήλωση στην περιοχή αγίου Λαζάρου. Ένας μικρός δρόμος στη γειτονιά που σκοτώθηκε φέρει το όνομά του.

Τα απογεύματα, ο μαθητής της 2ας τάξης του δημοτικού πουλούσε λουλούδια στην πόλη βοηθώντας έτσι οικονομικά τη γιαγιά του με την οποία ζούσε.  

Ως φόρο τιμής στον Δημητράκη έγραψα το ποίημα «Το άγαλμα» (δυο ποιήματα όλα κι όλα γράφτηκαν γι αυτόν. Το άλλο ανήκει στην αείμνηστη Κλαίρη Αγγελίδου). Αν ζούσε το 2014 που γράφτηκε το ποίημα θα ήταν 65 χρονών. «Το άγαλμα» περιέχεται σε ανέκδοτη συλλογή ποιημάτων μου.

Το άγαλμα του μικρού ήρωα στην αυλή του σχολείου του

Το άγαλμα

Σκούριασες μες στο μικρό ορειχάλκινο σώμα σου

και ούτε μια λέξη δεν άρθρωσες.

Θα διαρρήξω λοιπόν με τα χέρια 

το μεταλλικό στέρνο σου

θα κρατήσω απαλά στις παλάμες

την τρυφερή σου καρδιά

και θα σε ρωτήσω τι ένιωσες την άνοιξη του ’56

όταν εξοστρακίστηκες στ’ άστρα.

Κι αν η σφαίρα που συνέτριψε το κρανίο σου

λίγο πιο πάνω απ’ το δεξί μάτι

δεν σ’ άφησε να θυμάσαι

εγώ δεν θα σ’ αφήσω στην ηρωική  λήθη. 

Θα σε σφίξω με όλη τη δύναμή μου 

μέχρι ν’ ακούσω στους χάλκινους παλμούς

της καρδιάς σου

τ’ άγουρα όνειρα ενός εφτάχρονου αγοριού

που δεν άνθισαν σε καμιά πόλη του κόσμου

αλλά έμεινε εξήντα πέντε χρονών άγαλμα

να περιφέρεται φάντασμα στην αυλή του σχολείου

με το κοντό μαθητικό παντελονάκι

τις μικροσκοπικές γροθιές

κι ένα πανέρι άνθη για περαστικούς και συμμαθητές.

Τα λείψανα του Δημητράκη που βρέθηκαν πριν λίγο καιρό σε άγνωστο πολλαπλό τάφο στο κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου Κοντού, ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA και ενταφιάστηκαν με τιμές ήρωα το περασμένο Σάββατο 12 Μαρτίου σε ατομικό τάφο στο κοιμητήριο της πόλης, που παραχώρησε τιμής ένεκεν η Μητρόπολη Κιτίου.

[454] Η χρησιμότητα των κιοσκιών στα παλιά σπίτια

Η εποχή της Τουρκοκρατίας στην Κύπρο άφησε το στίγμα της και στην αρχιτεκτονική των σπιτιών. Η εσωστρέφεια των σκοτεινών χρόνων δεν επέτρεπε ανοικτούς χώρους των κατοικιών με θέα προς τον δημόσιο δρόμο, ούτε μεγάλα παράθυρα, και σε συνδυασμό με τη συνεχή δόμηση των κτισμάτων, οδήγησε στη δημιουργία αρχιτεκτονικών στοιχείων με πιο εμφανές το κιόσκι πάνω από τη θύρα εισόδου. Πρόκειται για προεξοχή κλειστού χώρου του ορόφου σε πρόβολο πάνω από τον δρόμο και σε πλάτος περίπου στο ένα τρίτο αυτού. Ο ρόλος του ήταν διπλός. Σαν προέκταση του χώρου υποδοχής στον όροφο, επέτρεπε στους ενοίκους την κοινωνικοποίηση με παράλληλη προστασία. Επιπλέον όμως, εξαιτίας του ζεστού και υγρού κλίματος της πόλης, ήταν το βιοκλιματικό στοιχείο που προσέφερε κατάλληλο φωτισμό και αερισμό στο εσωτερικό, μέσω των τεσσάρων παραθύρων στις τρεις ελεύθερες πλευρές του. Με τον υποτιθέμενο φιλελευθερισμό που έφερε η Αγγλοκρατία τα κιόσκια άρχισαν να εγκαταλείπονται και στη θέση τους να κτίζονται οι εξώστες.

Στην πρώτη φωτογραφία, ένα από τα λίγα εναπομείναντα διατηρημένα κτήρια με κιόσκι στην οδό Χρυσοπολιτίσσης στη Λάρνακα και στη δεύτερη, μια παρέα που κάθεται στον ηλιόφωτο καθιστικό χώρο του κιοσκιού. Η οικοδομή είναι γνωστή ως οικία Conte Brunoni και Ιερώνυμου Βαρλαάμ. Η πρώτη οικογένεια μετοίκισε εκεί περί τα τέλη του 18ου αιώνα, ενώ περί τα μέσα του 19ου αιώνα περιήλθε στην κατοχή του Ιερώνυμου Βαρλαάμ ο οποίος έκτισε την υφιστάμενη πρόσοψη.

Κείμενο: Μαρίας Κλεανθους Κουζαπά

Από το αρχείο του Ιερομ. Σωφρόνιου Μιχαηλίδη

Παραχώρηση φωτογραφίας από τον Σωκράτη Αντωνιάδη

[453] Ο νεαρός εικαστικός Κωνσταντίνος Πτωχόπουλος

Ο ζωγράφος Κωνσταντίνος Πτωχόπουλος γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1979. Μεγάλωσε μέσα σε καλλιτεχνική οικογένεια, αφού ο πατέρας του, Πέτρος Πτωχόπουλος είναι ζωγράφος. Σπούδασε στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Σήμερα ζει και εργάζεται στη Λάρνακα. Διατηρεί εργαστήρι τέχνης όπου προετοιμάζονται οι υποψήφιοι για τις εισαγωγικές εξετάσεις στις Σχολές Καλών Τεχνών της Ελλάδας, της Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) και άλλων Ευρωπαϊκών πανεπιστήμιων. Παράλληλα διδάσκει παιδιά άνω των 6 ετών καθώς και ενήλικες.

Έλαβε μέρος σε Παγκόσμιους διαγωνισμούς ζωγραφικής που έγιναν στην Κίνα και στην Ισπανία. Στην Κίνα διαγωνίστηκε μεταξύ 28.000 χιλιάδων ζωγράφων από τρεις ηπείρους (Αμερική, Ευρώπη και Ασία). Στην Ισπανία μεταξύ 4.000 ζωγράφων σε μια χώρα με τεράστια παράδοση στη ζωγραφική. Και στις δύο περιπτώσεις οι πίνακές του (ένας σε κάθε διαγωνισμό) συγκαταλέχθηκαν στον τελικό πίνακα βράβευσης των έργων. Οι διακρίσεις αυτές του Κωνσταντίνου τιμούν τον ίδιο αλλά και την Κυπριακή τέχνη και εντέλει στη μικρή μας πατρίδα.

Ο Κωνσταντίνος ακολουθεί το ρεύμα του Μοντέρνου Ρεαλισμού, ο οποίος κινείται στον άξονα του ρεαλισμού και ταυτόχρονα της αποδόμησής του, θέλοντας να προκαλέσει έναν δημιουργικό διάλογο μεταξύ του ίδιου του καλλιτέχνη και του θεατή. Σε ένα διάλογο που κάθε φορά ο θεατής ανακαλύπτει καινούργια πράγματα. Στη σειρά των έργων του Skin or Cold (βλέπε τον πίνακα της φωτογραφίας) αναδεικνύει την αξία της ανθρώπινης ύπαρξης, έστω και βασανισμένης σε σχέση με τα υλικά αγαθά.

Στον Κωνσταντίνο Πτωχόπουλο εύχομαι να συνεχίσει στον δρόμο που χάραξε με την καλλιτεχνική του ευαισθησία προτείνοντας μας κάθε φορά κάτι καινούργιο.

[452] Κρίτων Γεωργιάδης, υπόδειγμα δημοσίου πνεύματος

Ο Κρίτων Γεωργιάδης γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1938. Γονείς του ο φαρμακοποιός Ευάγγελος Γεωργιάδης και η Πολυξένη το γένος Φιερού από την Κερύνεια.

Από μαθητής έδειξε τον ενδιαφέρον του στα κοινά. Με την καθοδήγηση του αείμνηστου δασκάλου, Σωτήρη Σχολάριου, είχε την επιμέλεια της δακτυλογραφημένης εφημερίδας της 4^ης τάξης της Αστικής Σχολής Καλογερά. Στο Παγκύπριο Εμπορικό Λύκειο Λάρνακας (Π.Ε.Λ.Λ.) ήταν υπεύθυνος σύνταξης του ιστορικού πλέον περιοδικού «Μαθητικό Βήμα», ενός εντύπου που ακόμα ανατρέχουμε για άντληση πληροφοριών σχετικών με την ιστορία του σχολείου.

Ήταν επί σειράν ετών ανταποκριτής στη Λάρνακα της εβδ. εφ. «Κύπρος» καθώς και ο συντάκτης της σελίδας «Η Λάρνακα και ο κόσμος της» της εφ. «Τα Νέα».

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΕΔΕΚ και μέλος του πρώτου Πολιτικού Γραφείου του κόμματος το 1969. Σε δύο εκλογικές βουλευτικές αναμετρήσεις ήταν υποψήφιος του κόμματος.

Ασχολήθηκε με διάφορες εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις. Το ενδιαφέρον του για τα κοινά υπήρξε αδιάλειπτο σε όποιο πόστο κι αν βρέθηκε. Διετέλεσε μέλος σε συμβούλια διαφόρων οργανώσεων και σωματείων, όπως στον Πεζοπορικό Όμιλο Λάρνακας (ΠΟΛ), στον Πνευματικό Όμιλο Λάρνακας, στη Σχολική Εφορεία και στο Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Λάρνακας (Ε.Β.Ε.Λ). Ήταν αντιπρόσωπος του ΕΒΕΛ στο διοικητικό συμβούλιο του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (Κ.Ε.Β.Ε.)

Εξελέγη δύο φορές δημοτικός σύμβουλος και ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Πολιτιστικής Επιτροπής του Δήμου Λάρνακας (1986-1991), πόστο από το οποίο πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στον πνευματικό και πολιτιστικό τομέα. Επί θητείας του στην Πολιτιστική Επιτροπή και με δήμαρχο τον Γεώργιο Χριστοδουλίδη τέθηκαν οι βάσεις αναβάθμισης της Γιορτή του Κατακλυσμού και του Φεστιβάλ Λάρνακας. Μια δραστηριότητα που χρήζει ιδιαίτερης μνείας ήταν οι Εκδόσεις βιβλίων και περιοδικών υπό την αιγίδα του Δήμου κατά την περίοδο αυτή, μια πρωτοβουλία που συνεχίστηκε επί αρκετά χρόνια.

Ένα βιβλίο του που παραμένει αδημοσίευτο και αναμένει την έκδοσή του στο επόμενο διάστημα είναι «Η ιστορία του Δημοτικών Εκλογών στη Λάρνακα από την Τουρκοκρατία μέχρι το 2011». Στο βιβλίο περιλαμβάνονται άγνωστες πτυχές της δημοτικής ιστορίας της πόλης, οι οποίες σταχυολογήθηκαν μετά από έρευνα πολλών ετών σε αρχεία και εφημερίδες της Κύπρου και του εξωτερικού, καθώς και από προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα περασμένων δεκαετιών.

Ο Κρίτων Γεωργιάδης νυμφεύτηκε την Γεωργία Σταύρου. Έχουν τρία παιδιά, τον Ευάγγελο, τον Αντρέα και την Έλλη. Σήμερα η οικογένεια χαίρεται τα έξι εγγόνια της.

Φωτογραφία από τον ίδιο.

[451] Η ζωγράφος Αλέκα Μαδέλλα

Η ζωγράφος Αλέκα Λουκαΐδου Μαδέλλα γεννήθηκε στη Λάρνακα. Ο πατέρας της ήταν ο Γιώργος Λουκαϊδης, γνωστός κεντηματέμπορας και η μητέρα της ήταν η Έλλη, το γένος Δημητριάδη.

Φοίτησε στο Παγκύπριο Εμπορικό Λύκειο Λάρνακας και διακρίθηκε στη ζωγραφική και στον αθλητισμό. Καθηγητής της στην Τέχνη ήταν ο γνωστός Λεμεσιανός ζωγράφος Βίκτωρας Ιωαννίδης. Συνέχισε τη φοίτηση της στη σχολή καλογραιών Αγίου Ιωσήφ. Ασχολήθηκε με τον αθλητισμό και έλαβε μέρος σε πανελλήνιους αγώνες όπου και κατέλαβε την τρίτη θέση στο άλμα εις ύψος.

Η Αλέκα σπούδασε τη ζωγραφική στο London Art College, όπου και πήρε το δίπλωμά της. Κατέχει τον τίτλο της «Μις Κύπρος», σε καλλιστεία που έγιναν στις Πλάτρες, Παντρεύτηκε τον Νίνο Μαδέλλα και απέκτησαν μια κόρη την Ροζάνα. Πολύ σικάτη, στα 30 της εξελέγη η πιο καλοντυμένη κυρία της Λάρνακας.

Η ζωγραφική, λοιπόν, ήταν και είναι η μεγάλη της αγάπη. Η πρώτη της έκθεση έγινε το 1967 στο ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας. Ακολούθησαν πολλές ατομικές καθώς και ομαδικές εκθέσεις σ’ ολόκληρη την Κύπρο και στην Αθήνα. Πολλοί πίνακές της κοσμούν δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές και έχουν καθαρή γραμμή, χαρούμενη διάθεση και χρώματα ζωηρά. Παρακολουθώντας διαχρονικά την εικαστική της δημιουργία μπορεί κάποιος να αναγνωρίσει πολλές περιοχές και εικόνες της Λάρνακας και της Κύπρου. Παλιά σπίτια και γειτονιές, εκκλησίες, τοπία με φοινικιές και θαλασσινά τοπία, παραστάσεις της καθημερινής ζωής κλπ. Μια περιδιάβαση στην πόλη και τη χώρα που αγάπησε, όπως η ίδια ήθελε και απαθανάτισε μέσα από την τέχνη της. Με διάθεση νατουραλιστική ξεδιπλώνει στον καμβά το έργο της. Μιλά τέσσερεις ξένες γλώσσες.

Φωτογραφία και βιογραφικό από τους «Φίλους της Λάρνακας» του κ. Λούη Περεντού.